Σιγά πχια, ένα αστείο είπαμε

 

«Όταν ο θεός έπλασε τον άντρα του υποσχέθηκε ότι θα βρίσκει καλές και υπάκουες γυναίκες σε κάθε πλευρά της γης. Κι έκανε τη γη στρόγγυλη».

Γέλασες; Ελπίζω πως όχι. Αν όχι διάβασε γιατί. Αν γέλασες, όμως, και πάλι διάβασε γιατί ο σεξισμός δεν είναι αστείο…

Στις κονστρουκσιονιστικές λογοαναλυτικές προσεγγίσεις, λοιπόν, θεωρούμε ότι ο λόγος αναπαράγει την πραγματικότητα, αλλά, ακόμη περισσότερο, έχει τη δύναμη να την κατασκευάζει (εδώ κολλάει και η πολιτική ορθότητα- το ισχυρότερο «σύστημα καταπίεσης» των κοινωνικά προνομιούχων που δεν μπορούν να πετάνε ελεύθερα την αμάθεια και τη προσβολή τους στις κοινωνικά καταπιεσμένες ομάδες). Δεν είναι τυχαίο το είδος των αστείων που αφορούν κάθε κοινωνική ομάδα. Τα εθνικά αστεία για τους χαζούς Πόντιους (που ουσιαστικά ήταν πρόσφυγες), τα σεξιστικά για τις χαζές ξανθιές, για τις καημένες γεροντοκόρες, για τις υστερικές γυναίκες, για τις κακές οδηγούς, για τις αντιαισθητικές χοντρές και στον αντίποδα τα αστεία  για τους μπρουτάλ Κρητικούς, για τους περήφανους άντρες που δεν ζητάνε οδηγίες για να βρουν τον προορισμό  τους, που γυρίζουν σπίτι και δεν κάνουν δουλειές, που παθαίνουν νευρικό κλονισμό με τους γκέι γιούς, που θέλουν παρθένες στη ζωή και πουτάνες στο κρεβάτι (Δοκίμασε να διαβάσεις αντίστροφα σεξιστικά αστεία και θα καταλάβεις ότι σου φαίνονται παράταιρα, γιατί πολύ απλά έχεις συνηθίσει να γελάς με το καταπιεσμένο- π.χ. Γιατί τα ανέκδοτα για τις ξανθιές είναι τόσο μικρά; Για να μπορούν να τα θυμούνται οι άντρες) . Όλα αυτά προέρχονται από τα στερεότυπα με τα οποία γαλουχηθήκαμε και με τη σειρά μας τα διαιωνίζουμε, τα εξελίσσουμε και φτιάχνουμε νέα, για τις βίγκαν λεσβίες και για τις πουτάνες του ίνσταγκραμ.

Κι αν σε πνίγει το δίκιο και η μεγαλύτερη καταπίεση που νιώθεις είναι επειδή δεν μπορείς να μοιραστείς χονδροφοβικά και σεξιστικά αστεία του Αρκά- που και πάλι  το κάνεις αλλά μας πρήζεις επειδή «σε κάνουμε να νιώθεις άσχημα που είσαι κάφρος»-, μάλλον είναι η ώρα να επανεξετάσεις το κοινωνικό σου προνόμιο. Όχι, φίλε μου, δεν είναι καταπίεση αυτό. Ούτε περιορισμός της ελευθερίας του λόγου. Η ελευθερία του λόγου σταματάει όταν αρχίζει να περιορίζει ελευθερίες άλλων ατόμων. Έπειτα είναι κατάχρηση της ελευθερίας. Όταν το δικό σου αστείο κάνει μία υποψήφια οδηγό να τρέμει να πιάσει τιμόνι και τους άλλους οδηγούς να μην τη σέβονται σε σημείο επικίνδυνο, όταν το αστείο σου αποτρέπει ένα χονδρό άτομο από το να χαρεί μία ξένοιαστη μέρα στην παραλία ή ένα ανοιχτό, κοντό φόρεμα, όταν το αστείο σου για τα νεύρα περιόδου μιας γυναίκας κάνει τον σύντροφό της να υποτιμά τα προβλήματά της και την ίδια να αισθάνεται υπερβολική,  όταν το αστείο σου για την «αγάμητη αφεντικίνα», για την «γεροντοκόρη με τις γάτες», για τη βίγκαν λεσβία μπαχαλοσατανίστρια, για τον κουνιστό πούστη, δυσκολεύει λίγο ή πολύ την καθημερινότητα, και την ίδια τη ζωή ενός ατόμου, τότε όχι, δεν μιλάμε για ελευθερία του λόγου. Μιλάμε για την προνομιάρα αυτών που θεωρούν πως η καφρίλα είναι δικαίωμα.

Με τη δύναμή του να κατασκευάζει την πραγματικότητα, λοιπόν, ο Λόγος, εν προκειμένω με τη μορφή των ρατσιστικών ή σεξιστικών αστείων, μπορεί να μην αποτελεί το πιο σημαντικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ο φεμινισμός ή ο ακτιβισμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αποτελεί όμως τη βάση για την αναπαραγωγή μίας κουλτούρας διακρίσεων και βίας. Στον φεμινισμό τα σεξιστικά αστεία θεωρούνται ως η βάση του παγόβουνου της έμφυλης βίας. Κι αυτό δείχνει πως μόνο αθώα δεν είναι. Να στο πω και αλλιώς: Το ότι θα κάνεις ένα σεξιστικό αστείο δεν σε καθιστά βιαστή. Το αστείο αυτό, όμως, στήνει το έδαφος για μία ολόκληρη νοοτροπία που θέτει τις θηλυκότητες σε μειονεκτική κοινωνικά θέση και κατ’επέκταση τις καθιστά πιο ευάλωτες στη βία.

Να σου πω την αλήθεια; Με τις φίλες μου θα κάνουμε αστεία για την περίοδό μας, για το ότι πρέπει να αρχίσουμε να διαλέγουμε γάτες κλπ. Σχεδόν όλες το κάνουμε. Αλλά υπάρχουν δύο σημεία που αξίζει να σημειωθούν σε αυτό. Πρώτον, είναι άλλο όταν ένα αστείο προέρχεται  από την ίδια την ομάδα αναφοράς. Δηλαδή είναι άλλο όταν ένας γκέι πει τον κολλητό του πουστάρα, είναι άλλο όταν εγώ αυτοσαρκαστώ για την κοιλιά μου που φαίνεται να χαμογελάει όταν κάθομαι κι άλλο όταν το πει ένας straight μεσοαστός άντρας για εμάς. Και δεύτερον, μην ξεχνάμε και την εσωτερίκευση του ρατσισμού, του σεξισμού, της ομο/χονδρο/κλπ-φοβίας και όλων των καταπιεστικών επιταγών τα πατριαρχίας και της ετεροκανονικότητας. Όταν εγώ γελάω με το ότι θα είμαι η «cool θεία Έλενα» που θα ταΐζω τα αδέσποτα της γειτονιάς, δεν σημαίνει ότι είμαι πράγματι εντάξει με αυτό κι ότι δεν προσπαθώ να αστειευτώ με τις τύψεις και το αίσθημα αποτυχίας και ανεπάρκειας που συνοδεύουν την επιλογή μίας γυναίκας να μην κάνει  παιδιά.  Ή όταν κάνω αστεία για ξανθιές και πουτάνες μπορεί πολύ απλά να το κάνω επειδή έχω εσωτερικεύσει τον μισογυνισμό της κοινωνίας στην οποία μεγάλωσα και ζω και ως περήφανη pick me (θα μιλήσουμε άλλη στιγμή γι’ αυτή τη μάστιγα) προσπαθώ να διαχωρίσω τη θέση μου από τις γυναίκες αυτές που δεν επιτελούν σωστά το φύλο τους κι επομένως είναι μόνο για γέλια.

Και στην τελική ρε παιδιά, πάλιωσαν τα αστεία για χοντρές και πούστηδες ή έστω θα πρέπει να μπουν επιτέλους στο χρονοντούλαπο μαζί με τους σεφερλήδες και τους νοικοκυραίους μεσοαστούς προνομιούχους που γεμίζουν δελφινάρια. Ας αυτοσαρκαστούμε, ας γελάσουμε με τις ντροπιαστικές στιγμές μας, κι επιτέλους, ας αρχίσουμε να γελάμε κοροϊδεύοντας τους δογματικούς, τους φανατισμένους, τους πολιτικούς, τους ρατσιστές, τους γαμιάδες. Ο ρατσισμός, όμως, δεν είναι αστείο, ο σεξισμός δεν είναι αστείο, οτιδήποτε περιθωριοποιεί, στιγματίζει και προσβάλλει καταπιεσμένες κοινωνικές ομάδες δεν είναι και δεν θα πρέπει να είναι αστείο. Κι αν αυτό σε καταπιέζει μάλλον μας βγήκες πολύ ευαίσθητος.